Periodieke inhalatie-instructie nodig om gebruik puffers te verbeteren

De mevrouw had haar inhalator voor een goede schoonmaakbeurt maar eens in de vaatwasser gedaan. En het apparaatje daarmee onklaar gemaakt, maar ze bleef het desondanks gewoon gebruiken. Wat vaker voorkomt is dat patiënten blazen in plaats van inhaleren. “Mensen doen de gekste dingen met hun puffer”, zegt farmakundige Kyra Versantvoort van Apotheek Veghel. “Daarom is het belangrijk om periodiek te blijven checken of patiënten hun inhalator wel goed gebruiken.”

Onder de indruk

In de periode september 2021 tot januari 2022 had Kyra in het kader van haar afstudeerproject via beeldbellen contact met ruim honderd patiënten met astma en COPD die een inhalator gebruiken en in aanmerking kwamen voor een tweedeuitgiftegesprek. Ze had honderden inhalatorgebruikers uit de bestanden van Apotheek Veghel en Apotheek Achter de Linden in St. Michielsgestel gehaald en aangeschreven met de vraag of ze mee wilden doen aan haar beeldbelinitiatief. Tot haar verrassing zag ze al heel snel de nodige positieve reacties binnenkomen. “Ik was onder de indruk, dit viel me heel erg mee”, zegt Kyra. “We dachten dat mensen hier weinig zin in zouden hebben, maar ze waren juist heel gemotiveerd.”

Ze had bewust voor beeldbellen gekozen, omdat mensen dat makkelijker even tussen de bedrijven door kunnen doen – ook vanaf het werk – en minder snel een tijdrovendere afspraak zullen maken om naar de apotheek te komen.

Feedback

Voor het contact met de patiënten maakte ze gebruik van Zaurus, een veilig beeldbelprogramma. Meest ideaal was als patiënten over een laptop of desktop beschikten, omdat het lastig bleek een mobiele telefoon of iPad ergens tegenaan te zetten als ze moesten voordoen hoe ze hun inhalator gebruikten.

Voordat Kyra een patiënt belde, bekeek ze eerst het persoonlijke dossier om zich te kunnen verdiepen in de aandoening en het type inhalator. Het videocontact dat volgde duurde gemiddeld tien minuten, al hadden sommigen, vooral ouderen, meer tijd nodig, vertelt Kyra. “Ik begon met de vraag hoe het met hen ging, of er klachten waren en of ze last hadden van bijwerkingen. Daarna vroeg ik hen voor te doen hoe ze de puffer gebruiken. Vervolgens gaf ik feedback en liet ik zien hoe het echt moest. Tot slot deden we het samen, zodat ik kon zien of de patiënt alles begrepen had en mijn instructies goed overnam.”

Niet optimaal

Conclusie, na meer dan honderd patiënten op die manier te hebben gesproken: iedereen doet wel iets fout. Een trieste constatering, vindt Kyra. “Want daardoor blijkt ook de behandeling bij vrijwel niemand optimaal te zijn.” Veel voorkomend is een verkeerde houding; patiënten zitten niet rechtop als ze de inhalator gebruiken. Ook wordt vaak vergeten voor gebruik eerst in een uit te ademen. “Veel mensen vergeten ook dat ze hun adem na inhalatie tien seconden moeten vasthouden”, zegt Kyra. “Daardoor krijgen ze weinig of niets van de werkzame stof binnen.” Sommigen raken ook in de war, omdat ze twee verschillende puffers gebruiken (een ontstekingsremmer en luchtwegverwijder) met ieder een andere instructie. En een voorzetkamer, die het in principe makkelijker maakt om het geneesmiddel te inhaleren, wordt vaak weggelaten omdat patiënten het gebruik ervan zo’n gedoe vinden, merkte Kyra.

Perfect gebruik

Uit de reacties van de patiënten blijkt dat de meesten ervan overtuigd zijn dat hun inhalatorgebruik perfect is. Niet dus, blijkt overduidelijk uit Kyra’s project. “Als je hen dan op de tekortkomingen wijst, zeggen ze ‘o ja, ik was het even vergeten, maar normaal doe ik het wel goed hoor’.” Volgens Kyra is duidelijk dat mensen bij de eerste uitgifte vaak wel een goede instructie hebben gekregen in de apotheek maar bij thuiskomst, en zeker na verloop van tijd, cruciale details weer vergeten.

“Patiënten denken ook dat het gebruik van een inhalator heel makkelijk is, zeggen snel dat ze alles snappen, en gooien de bijsluiter weg. Met alle gevolgen van dien.” Daarom is het volgens Kyra erg nuttig om een of twee keer per jaar te checken hoe patiënten hun puffertje gebruiken en opnieuw instructies te geven. “Daar valt heel veel winst te behalen.”

Standaard aanbieden

Apotheken zouden dit volgens Kyra standaard moeten aanbieden aan chronische astma- en COPD-patiënten, via beeldbellen of een fysieke afspraak in de apotheek. De werkinstructie die zij schreef als afstudeerscriptie kan daarvoor als perfecte basis dienen. “Vaak wordt gedacht dat het veel tijd kost, maar dat valt erg mee.”